ESP

ESP RECORDS

Rozważania podporządkowane płytom wydawanym przez poszczególne wytwórnie zaczniemy od przyjrzenia się przez chwilę wydawnictwom firmy Esperantystów czyli ESP-Records. Powody są co najmniej dwa.

• Pierwszy to czystej wody „prywata” czyli powód natury osobisto sentymentalnej – po prostu pierwsze nagrania (pierwsze płyty) Sun Ra jakie usłyszałem to były wydawnictwa ESP.

Ta amerykańska wytwórnia najwyraźniej musiała mieć jakieś powiązania z Polską, pewno po linii esperantystycznej bowiem pewnego pięknego dnia pojawił się na giełdzie płytowej gentelman, który wyłożył (na trawniku) cały praktycznie jazzowy katalog ESP. Płyty były fabrycznie zafoliowane, „schodziły” jednak opornie no może poza płytą Ornette Colemana Town Hall Koncert z 1962 roku. Były tam oczywiście także 3 katalogowe płyty Sun Ra. Jedną z nich mam do dziś… Zreszta z tą „katalogowością” płyt tez jest pewien problem. W opakowaniu wraz z płyta był wydrukowany na jednej stronie A4 katalog wydawnictw ESP. Była to w sumie dość ciekawa doza informacji ponieważ w katalogu były rzeczy mocno dziwne i mocno awangardowe w tym min płyta Helmuta Nadolskiego. W spisie tym widniały 3 płyty Sun Ra z cyklu Heliocentric Worlds natomiast w realu istniały 2 płyty z tego cyklu i trzecia pod tytułem Nothing Is, nic wiec dziwnego że na etapie lat 70-tych uznaliśmy po prostu, że Heliocentric Worlds vol. 3 to po prostu Nothing Is – co oczywiście nie było prawdą, ale weryfikacja tego faktu zajęła jednak paręnaście lat

• Drugi powód to fantastycznie zagmatwane losy tych wydawnictw, spowodowane łagodnie mówiąc dziwnymi losami praw autorskich do nagrań. Na przykładzie ESP można prześledzić to co w obecnej chwili dzieje się ze spora częścią nagrań Mistrza.

Tak czy inaczej Nie ulega wątpliwości, że część nakładów amerykańskich wydań była Made In Poland. A oto i dowód: Jakiś czas po wejściu w posiadanie dwu części Heliocentric Worlds wpadł mi w ręce dziwny przedmiot: ktoś wziął matryce jakiejś „siódemki” i nakleił na niej oryginalny krążek z płyty Sun Ra. Na krążku zaś stoi wyraźnie napisane Printed In USA - co dotyczy papierowego krążka i Made In Poland - co dotyczyło płyty dla której był przeznaczony.

Rzecz można, że jest to twardy dowód na to, że płyty Sun Ra były tłoczone w Polsce. Wszystkie ślady tej produkcji prowadzą do Pionek. Ponieważ wszystko to działo się w latach 70-tych to informacje są szczątkowe i część z nich obrosła legendami, ale może są jeszcze ludzie, którzy byli bliżej tego tematu i pomogliby go wyjaśnić.

Przyjrzyjmy się z bliska losom tych trzech pierwszych płyt… zatoczyły one bowiem przez lata wielkie koło. Zamysł z wydawaniem płyt amerykańsko- polskich wyraźnie nie wypalił i przez szereg lat nikt ich nie wydawał, albo wydawane były epizodycznie przez różne wydawnictwa przeważnie w Europie. Miałem w ręku niemieckie wydanie Heliocentric do dziś mam przed oczyma logo wytwórni, ale nazwy niestety nie pamiętam, mam jednak cały czas nadzieje, że uda się to wyjaśnić. Sytuacja zmieniła się po pojawieniu się wydań emitowanych przez włoską wytwórnie Base. Sporo z jej wydawnictw dalej krąży na rynku w tym także w USA.

• Trzy klasyczne płyty ESP

• Heliocentric Worlds vol I

Informacje o płycie w/g Omniverse

83 THE HELIOCENTRIC WORLDS OF SUNRA VOL 1 LP 27

• Heliocentric Worlds vol II

Informacje o płycie w/g Omniverse

86 THE HELIOCENTRIC WORLDS OF SUN RA II LP 28

• Nothing Is

Informacje o płycie w/g Omniverse

91 NOTHING IS LP CD 31

• INNE WYDANIA LP ESP z epoki prawdziwych winyli

Większość zbieraczy kojarzy Heliocentric Worlds Vol I z Powyższa okładką. Tak też wyglądały egzemplarze które w latach 70 tych dotarły do Polski. Okładka ta stała się prawdziwym hitem występując na niezliczonych T-shirtach i innych gadżetach. Obecnie płyta jest wznawiana w "pierwszej" czarno białej okładce. Prezentowane zdjęcie to okładka późniejszego wydania włoskiej firmy BASE

Oficjalne wydanie ESP Heliocentric vol I & II dość egzotyczne, nigdy nie miałem takiego w reku, ale z kronikarskiego obwiązku...

Dziwne budżetowe wydanie w formie podwójnego albumu płyt Heliocentric Worlds vol 1 i Nothing Is. Wydanie w serii Time Wind Collection, kraj wydania: Niemcy ZACHODNIE – wówczas istniało takie państwo.

Późniejsze wydanie Nothing Is inny odcień (kolor) okładki, szczegóły w tle tym razem nie zostały wyretuszowane...

• Początki Sun Ra na CD

Potem doczekaliśmy powolnego upadku płyt winylowych. Sporo z nas dobrze pamięta początki CD. Jak się okazuje na płyty Sun Ra wcale nie trzeba było czekać tak długo. Pierwsze jakie trafiły do moich rąk to oczywiście były trzy klasyczne ESP…

Płyt skromnie wydane w Niemczech ZACHODNICH – wówczas istniało takie państwo. Wydała wytwórnia Magic Music w serii Giants Jazz & Blues. Całość pachniała nieco nieprawym łożem ponieważ płyty miały kompletnie inne okładki i tytuły. Coś tu było ściemnione. Trochę to przypominało odrobinę późniejsze czasy, gdy wydawano CD skopiowane z płyt analogowych z dziwnymi okładkami, bo nawet wobec dziwnie chronionych praw autorskich wykonawców muzyki, z autorami okładek sprawa byłaby dość jednoznacznie przegrana…

Prehistoryczne klasyki ESP w wydaniu CD o cudnie "pościemnianych" tytułach...

• Heliocenric vol I to dla unowocześnienia Cosmic Equation
• Heliocentric vol II to dla zmyłki Sun Myth
• Nothing Is to dla odmiany Dancing Shadows

Ponieważ nie ma pewności, to nie ogłoszę takiego twierdzenia kategorycznie, ale słuchając dawniej tych płyt odnosiłem czasem wrażenie że słyszę trzaski z czarnej płyty....

Premierowe wydania ESP CD - początek Wydawnictwa ESP Records zaczeły przeżywać druga młodość wydając swoja "klasykę" wzbogaconą o bonusy lub wywiady na płytach CD. W tej formie pojawiła się cudownie odnaleziona kolejna trzecia część „kultowej” płyty Heliocentric Worlds, poszukiwana od chwili pojawienia się jej zwiastuna w ofercie ESP w latach 60-tych.

Informacje o płycie w/g Omniverse

85 HELIOCENTRIC WORLDS VOL III CD

Powrót do szaleństwa winyli

Powrót MAGIC MUSIC

Jak się okazało powrót do winyli to kolejne wznowienie trzech "kultowych" ESP w okładkach identycznych jak wznowienia CD z lat 80-tych. Wygląda to dość zabawnie..., ba gdyby okazało się, że płyty potrzaskują zawsze w tych samych miejscach to byłoby jeszcze bardziej zabawne, oznaczałoby bowiem że jako materiał posłużyły CD, podejrzewane o zgrane z czarnych płyt... Nie sprawdzałem tego, bo nie jestem aż tak silnie zdeterminowany...

AMERICAN JAZZ & BLUES HISTORY

Kolejne niemieckie wydanie kultowej trójki tym razem przez wytwórnię Tobacco Road... Oczywiście Cosmos to Heliocentric Vol I, Cosmic Chaos to Heliocentric II, wreszcie Imagination to Nothing Is

Pieśń Szczęsliwego Ptaszka czyli wznowienia z XXI wieku pod firmą Happy Bird

Mamy tu do czynienia ze ściemnieniem i rozjaśnieniem jednocześnie. Okładki od frontu są łudząco podobne do dodrze nam już znanej, tytuł tez jakby już znane no może z wyjątkiem Heliocentric Vol. 1, który ma w niemieckim wcieleniu już trzecią nazwę tym razem Other Worlds... Rozjaśnienie zaś polega na tym, że tylne strony okładek są dokładnymi odwzorowaniami oryginalnych okładek ESP, przy czym Heliocentric Worlds Vol 1 jest w wersji z późniejszego wydania

Heliocentric Worlds Vol. 1 - tu jako Other Worlds

Heliocentric Worlds Vol. 2 - tu jako Sun Myth

Nothing Is - znowu jako Dancing Shadows...

• Podsumowanie wątku "klasycznych" płyt z lat 1965 - 1966

Po latach wydawnictwa ESP wyszły z powrotem na prostą o czym można się dowiedzieć bezpośrednio ze strony www.espdisk.com

Współcześnie ukazują się legalne wznowienia firma pozwala tez na wydawnictwa licencjonowane np wydawane we Włoszech klasyczne albumy w formie Picture Disc.

Ukazały się także materiały nie dostępne do tej pory jako płyty winylowe (co nie świadczy o tym, że za chwile mogą się pokazać w tej formie)

Z punktu widzenia kolekcjonowania nagrań z okresu 1965 - 1966 optymalnym jest wejście w posiadanie dwu wydawnictw ESP:

• Pierwsze obejmuje sesje Heliocentric Worlds I-III

Dlaczego akurat to wydanie ?

Każda z płyt ma część CD ROM a w niej bardzo ciekawe bonusy. Są tam między innymi recenzje płyt pochodzące z czasów ich wydania, zdjęcia oraz film dokumentalny Spaceways (dostepny także w serwisie you tube)

Spaceways bonus do Heliocentric Worlds I, II, III Box

https://www.youtube.com/watch?v=71hCYUUdo1s

• Drugie obejmuje pełen materiał, z którego powstała płyta Nothing Is

Informacje o płycie w/g Omniverse

92 COLLEGE TOUR VOLUME ONE CD

• Inne płyty Sun Ra na ESP Disk

Ponadto ESP wydało w formie CD jeszcze "Koncert for Komet Kohoutek" te nagrania nie były wcześniej dostępne w formie winylu... ale zostały wydane w takiej formie już po wydaniu CD Taka dziwna kolejność publikacji nagrań jest obecnie na porządku dziennym, a ta dotycząca Concert for Comet Kohoutek wcale nie jest najdziwniejsza...

Dwa warianty tyłu okładki wydania CD

Wydanie na winylu

Informacje o płycie w/g Omniverse

150 CONCERT FOR THE COMET KOHOUTEK CD 61

W dziedzinie Sun Ra ukazała się (w formie CD) płyta z udziałem Pharoaha Sandersa. Co ciekawe winylowy oryginał ukazał się na wytwórni Saturn i jest obecnie łatwo dostępny jako aktualna reedycja (patrz zakładka SUN RA na El Satrun Research) Takie "przeplatanie" się wydań tej samej płyty w różnych formach dla różnych wytwórni to w przypadku Sun Ra dość częste zjawisko. Utrudnia to katalogowanie płyt "po wytwórniach", bowiem niektóre tytuły muszą być przypisane do kilku "labeli"

Płyta z Pharoahem Sandersem i Black Haroldem bywa też spotykana jako Live at Judson Hall.

Informacje o płycie w/g Omniverse

80 SUN RA FEATURING PHAROAH SANDERS AND BLACK HAROLD LP CD 26

W ramach udostępniania archiwum ESP ukazał się też zestaw czterech CD zawierających wczesne nagrania Pharoaha Sandersa. Można tam znaleźć więcej materiału z udziałem Sun Ra.

Informacje o płycie w/g Omniverse

81 PHAROAH SANDERS - IN THE BEGINNING 1963-4 CD

• Zakończenie

Wytwórnia ESP wydała dużo nagrań znaczących dla awangardy jazzowej lat 60-tych XX wieku. ESP to nie rzecz jasna nie tylko Sun Ra, ale ponadto ważne płyty Alberta Aylera, Revolutionary Ensemble i innych... Dobór bezkompromisowych twórczo wykonawców skazywał firmę jeśli nie na komercyjną porażkę, to na komercyjne kłopoty. Czy można oczekiwać dalszych nagrań Sun Ra... Uważny czytelnik zauważy wzmiankę dotyczącą płyty Heliocentric Worlds II Otóż występowały różne mixy tych nagrań stąd można spotkać jej różne wersje, co stanowi wyzwanie dla kolekcjonerów z jednej strony, ale także szansę na pojawienie się "pełnej" wersji zawierającej wszystkie mixy. Czy tak będzie czas pokaże. Ja osobiście postawiłbym na to że taka wersja się kiedyś ukaże :) Skoro występuje płyta CD "COLLEGE TOUR VOLUME ONE" to pewno w zamierzeniach były jakieś dalsze Vol 2 etc... Sądzę, że tego wydawnictwa też można się spodziewać... Rzecz jasna jeśli płyty winylowe będa umacniac swoja pozycje w dotychczasowym tempie to mozna sie spodziewać winylowych wersji Heliocentric vol III, a byc moze także Complete Nothing Is...

Powrót